Cuộc đời Donald Trump

Donald Trump là tổng thống thứ 45 của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ. Từ một doanh nhân không có kinh nghiệm chính trường, ông làm Washington rung chuyển khi đắc cử tổng thống vào tháng 11/2016 trước đối thủ sừng sỏ Hillary Clinton. Sự nghiệp chính trị bốn năm qua, cũng như chính cuộc đời của Trump, là một câu chuyện dài đầy tranh cãi.

Tuổi thơ

Donald John Trump sinh ngày 14/06/1946 tại Queens, New York trong một căn nhà có 23 phòng. Cha ông, Fred Trump, là một đại gia bất động sản giàu có. Mẹ ông, Nancy Trump, là một bà nội trợ. Trump mang cả dòng máu Đức của cha (ông bà nội Trump là người Đức di dân) và dòng máu Scotland của mẹ.

Lên ba tuổi, Trump đã có “thu nhập” tương đương 200.000 USD/ năm (tính theo trị giá hiện nay). Trở thành triệu phú năm tám tuổi và tới năm 17 tuổi, Trump đã sở hữu một phần tòa nhà chung cư 52 căn của cha.

Trump là một “richkid” (cậu ấm sinh ra trong gia đình giàu có) hung hăng và bất trị. Trong cuốn “Art of the Deal” xuất bản năm 1987, ông nói rằng vào năm học lớp hai, ông đã “đấm thâm mắt” giáo viên dạy nhạc “vì cho rằng ông ta chẳng biết gì về âm nhạc”. Kết quả, ông suýt bị đuổi học.

“Tôi không nói mình tự hào về điều này nhưng đó là bằng chứng rõ ràng rằng ngay từ sớm, tôi đã có xu hướng đứng lên tuyên bố ý kiến của mình theo một cách rất cứng rắn. Điều khác biệt bây giờ là tôi dùng não thay vì dùng nắm đấm”, theo lời của Trump được trích trong sách.

Đến năm 13 tuổi, cha Fred chuyển Donald tới trường quân sự New York – một trường tư thục – nơi ông hy vọng “kỷ luật của trường học sẽ giúp chuyển năng lượng của nó sang một hướng tích cực hơn”.

Thời niên thiếu

Những năm đầu ở trường quân sự là địa ngục với “cậu ấm” Trump. Ông bị thầy phụ trách, Thiếu tá Theodore Dobias, đánh và tát cho đến khi chịu đi dọn giường và cọ giày, một việc Trump chưa hề phải mó tay.

Nhưng nhanh chóng sau đó, Trump tìm ra cách để vươn lên trong môi trường khắc nghiệt. Ông biến tính cách ưa cạnh tranh của mình thành lợi thế: tất cả các nhiệm vụ được giao, Trump muốn là người làm tốt nhất. Rất nhanh chóng, Trump có được sự tin tưởng của thầy Dobias và trở thành đội trưởng Thiếu sinh quân. Trump cũng chơi tốt các môn thể thao đến mức mà Dobias nói người của đội bóng chày Philadelphia tới xem Trump, “nhưng cậu ta muốn học đại học và kiếm tiền”. Những thông tin về thời niên thiếu xuất chúng của Trump được đăng trên các tờ NPR và Rollingstone vào năm 2015, thời điểm Trump bắt đầu vận động tranh cử tổng thống.

Năm 1964, Trump vào học Đại học Fordham. Hai năm sau, ông chuyển tới Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, nơi Trump mô tả là “ngôi trường khó vào nhất, tốt nhất thế giới”. Tờ New York Times, trong những bài viết đầu tiên về Trump trong thập niên 1970 từng hai lần bị đưa cho các thông tin sai rằng “Trump tốt nghiệp số một trong lớp”. Tuy nhiên, trên thực tế, Trump thậm chí không có mặt ở danh sách sinh viên nhận bằng danh dự.

Cả Wharton và Học viện Quân sự New York đều từ chối công bố thành tích học tập của Trump. Cháu gái ông, Mary L. Trump, cáo buộc Donald đã thuê người thi hộ SAT để đậu được vào trường kinh tế Wharton danh tiếng.

Luật sư riêng của Trump, Michael Cohen, đầu năm 2019 khi điều trần trước Quốc hội đã tiết lộ việc Trump ra lệnh cho ông “đe dọa trường cấp ba và đại học để không bao giờ công bố điểm số hay điểm SAT” của Trump.

Thời sinh viên, Trump được hoãn nhập ngũ bốn lần mặc dù đều đủ sức khỏe phục vụ. Năm 1972, Trump được hoãn lần thứ năm vì bị “gai xương” ở chân. Luật sư Cohen trong phiên điều trần nói rằng Trump đã làm giả hồ sơ bệnh án để không phải tới Việt Nam tham chiến. “Ông nghĩ tôi ngu à, tôi sẽ không tới Việt Nam đâu”, Cohen kể lại lời của Trump trong một cuộc nói chuyện.

Gia đình

Năm 1977, Trump cưới người vợ đầu tiên, một người mẫu Séc có tên Ivana Zelnickova. Họ có ba người con: Don Jr, Ivanka và Eric. Năm 1992, hai người ly hôn sau vụ Trump ngoại tình với nữ diễn viên Marla Maples.

Trump cưới Maples vào năm 1993. Hai người có con gái Tiffany trong năm đó. Năm 1999, Trump ly hôn lần thứ hai.

Năm 2005, Trump cưới siêu mẫu người Slovenia Melania Knauss và đón cậu con út Baron ra đời năm 2006. Melania Trump sau này trở thành Đệ nhất Phu nhân Hoa Kỳ.

Thăng trầm trên thương trường

Donald Trump chưa bao giờ phải làm một nhân viên bình thường. Năm 1971, ở tuổi 25, ông trở thành chủ tịch một công ty bất động sản của cha và đổi tên công ty thành Trump Organization. Trong thời gian này, Trump nhận được “một số vốn vay nhỏ từ cha” – khoảng một triệu USD – để khởi nghiệp. Mặc dù ca ngợi sự nghiệp của cha, người thành công nhờ xây nhà ở cho người thu nhập thấp và trung bình, Trump muốn biến tên họ của mình thành một thương hiệu hạng sang. Tuy nhiên, mọi chuyện không dễ dàng.

Năm 1973, Bộ Tư pháp kiện công ty bất động sản của hai cha con Trump vì phân biệt đối xử với người da đen. Trump cùng vị luật sư khét tiếng Roy Cohn kiện ngược lại các quan chức trong Bộ Tư pháp vì tội phỉ báng. Tuy vụ kiện này đã bị tòa bác và công ty Trump Management cuối cùng phải chấp nhận học lại Luật Nhà ở Công bằng, Trump vẫn tuyên bố mình “chiến thắng”. Trump nhấn mạnh, trong văn bản đồng thuận giải quyết vụ kiện mà ông cuối cùng cũng ký, không có đoạn nào nói ông nhận tội.

Những năm 1970 và 1980, Trump mở rộng ồ ạt công việc kinh doanh của cha mình. Ông đầu tư vào chuỗi khách sạn và bất động sản hạng sang nhờ vào tiền bạc và mối quan hệ của cha. Năm 1980, Trump mở cửa khách sạn Grand Hyatt Hotel sau thỏa thuận với chính quyền thành phố New York cho phép ông không phải nộp thuế trong 40 năm. Năm 1983, ông khánh thành Trump Tower, tòa nhà 56 tầng tại Đại lộ Năm (Fifth Avenue), và đặt trụ sở của Trump Organization ở đây. Các năm tiếp theo, Trump tiếp tục mua và phát triển thêm nhiều cơ ngơi khác, hầu hết đều là các khách sạn hạng sang.

Tuy nhiên, việc mở rộng hoạt động quá đà khiến Trump lâm vào cảnh phá sản. Hàng loạt các thương hiệu mang tên Trump rơi vào cảnh sớm nở tối tàn. Trong đó có những cái tên như: hãng hàng không Trump Airlines, hãng đồ uống Trump Beverages, Trump Game (một dạng cờ tỷ phú), Trump Casinos, Trump Magazines, Bít Tết Trump, GoTrump.com (hãng đặt vé du lịch), Trump Tower Tampa, Đại học Trump, Trump Vodka, v.v.

Tới những năm 1990, Trump khánh kiệt. Các công ty của Trump đệ đơn phá sản sáu lần do mất khả năng trả nợ. Trump nợ tới 4 tỷ USD ở 70 ngân hàng, với khoảng 800 triệu USD là nợ được đảm bảo bằng tài sản cá nhân.

Trong quá trình nộp đơn phá sản và đàm phán với ngân hàng, Trump từ chối trả khoản nợ hàng triệu USD cho người lao động cũng như các đối tác nhà thầu của mình.

“Tôi biết cách chơi với luật phá sản. Luật này rất có lợi với tôi, như một công cụ để giảm nợ”, Trump nói với tờ Newsweek năm 2011.

Trong vòng 10 năm từ 1985 đến 1994, Trump lỗ ít nhất 1,17 tỷ USD. Một cách bí mật, Trump dựa vào khối tài sản khổng lồ của cha để tiếp tục sống như ông hoàng trong mắt công chúng và chuẩn bị cho sự quay trở lại. Như một lần vào năm 1990, cha của Trump đã phải cho luật sư cầm tờ séc 3,35 triệu USD tới cứu một trong các sòng bài của con trai.

Trump còn nghĩ ra cách soạn thảo một bản bổ sung chúc thư (codicil) và nhờ các luật sư của cha mình thuyết phục ông ký vào. Phần bổ sung này sẽ cho phép Trump có toàn quyền quyết định tài sản thừa kế, nhưng ông Fred từ chối ký.

Cuối những năm 1990, sau khi 72 ngân hàng làm việc với Trump để thanh lý các tài sản công ty nhằm thu hồi nợ, hầu hết đều không muốn cho Trump vay nữa, ngoại trừ một số ngân ngân hàng nước ngoài mới vào Mỹ như Deutsche Bank. Năm 1998, ngân hàng Đức này cho Trump vay 425 triệu USD, tạo đà cho sự quay trở lại của “ông trùm địa ốc New York”.

Trong phóng sự điều tra của New York Times, công bố tháng 9/2020, ông Trump vẫn còn món nợ đảm bảo cá nhân 421 triệu USD, phần lớn là nợ Deutsche Bank. Trong vòng ba thập niên qua, Trump và các công ty của ông có liên đới tới tổng cộng hơn 4.000 vụ kiện tụng khác nhau, từ mâu thuẫn với khách chơi bài, các tranh chấp triệu đô bất động sản, tới các vụ kiện phỉ báng cá nhân.

“Tôi rất giàu”, Trump nói năm 2015, sau khi công bố tranh cử. “Tôi có tài sản ròng là 8,73 tỷ USD. Tôi không nói để khoe khoang, mà để cho thấy đây là kiểu tư duy mà nước ta cần.”

Tuy vậy, không ai biết rõ giá trị khối tài sản thực của ông là bao nhiêu. Bất chấp nhiều lần cam kết sẽ “công bố tờ khai thuế”, đến nay, Trump vẫn chưa công bố vì lý do đang bị sở thuế kiểm toán. Năm 2020, Forbes ước tính giá trị tài sản của Trump là 2,5 tỷ USD.

Sự nghiệp truyền thông

Trump có một sự nghiệp truyền thông thành công đến mức cái tên Trump từng được Obama nhắc đến vào năm 1991 như một biểu tượng giàu sang và thành công trong mắt người dân Mỹ, bất chấp lúc đó Trump đang nợ đầm đìa.

Trong bài viết dài 144 trang khi đó – đóng góp cho dự án sách của một giáo sư luật – Obama và một bạn học tại Harvard đã viết về “cái lạc quan tếu của nhiều người Mỹ”, khi họ tin rằng “có thể bây giờ tôi chưa phải Donald Trump, nhưng cứ chờ xem, nếu tôi không làm được, các con tôi sẽ làm được”.

Năm 1996, Trump mua Miss Universe Organization, công ty tổ chức các cuộc thi sắc đẹp như Hoa hậu Hoàn vũ, Hoa hậu Mỹ và Hoa hậu Tuổi teen.

Năm 2004, Trump tham gia show truyền hình thực tế “Thực tập sinh” (The Apprentice) với đài NBC. Thù lao khổng lồ 427 triệu USD từ 14 mùa, cộng với danh tiếng của show diễn đã cứu nguy cho sự nghiệp đang xuống dốc của Trump, theo điều tra của New York Times.

Trump bị nhiều phụ nữ cáo buộc tấn công tình dục và cư xử không đúng đắn với phụ nữ, nhất là trong thời gian tổ chức các cuộc thi sắc đẹp. Năm 2005, ông bị cáo buộc xông thẳng vào phòng khi các thí sinh đang thay đồ. Năm 2016, các băng ghi âm bị rò rỉ cho thấy Trump tự hào về khả năng tiếp cận phụ nữ của mình. Trong đó, ông khoe rằng “cứ bóp lồn các cô gái, anh muốn gì cũng được” (nguyên văn: “Grab ‘em by the pussy. You can do anything.”). Việc này khiến Trump phải công khai xin lỗi (tuy nhiên, ngay cả trong lời xin lỗi của mình, Trump vẫn không quên thòng thêm “Bill Clinton còn nói mấy thứ tệ hơn”).

Trump đứng tên đồng tác giả của cuốn sách thuộc loại bán chạy nhất “Art of the Deal” (Nghệ thuật Đàm phán). Ngoài ra, tên ông còn xuất hiện bên cạnh các tác giả của nhiều cuốn khác viết về kinh doanh như: “Art of Comeback” (Nghệ thuật trở lại, 1997), “Vì sao Chúng tôi muốn bạn giàu” (2006), “Trump 101: Con đường Thành công” (2006), “Trump Không bao giờ Bỏ cuộc: Làm thế nào tôi biến khó khăn lớn nhất thành Thành công” (2008).

Cuốn “Art of the Deal” là một trong những quyển sách nổi tiếng nhất về cuộc đời Trump – khi đó mới chỉ 38 tuổi. Tuy nhiên, đồng tác giả Tony Schwartz (người thực sự chấp bút) sau này đã tỏ ra hối hận về những nội dung trong đó.

Sự nghiệp chính trị

Ông Trump đã đổi đảng năm lần. Năm 1987 ông ghi danh là thành viên Đảng Cộng hòa, sau đó đổi sang Đảng Cải cách vào năm 1999. Ông lại chuyển sang Đảng Dân chủ vào năm 2001, rồi trở về Đảng Cộng hòa năm 2009. Năm 2011, ông chuyển thành cử tri độc lập (independent). Cuối cùng vào năm 2012, Trump ghi danh vào Đảng Cộng hòa.

Ngay từ những năm 1980, ông Trump đã được đồn thổi là sẽ ra tranh cử tổng thống với những phát biểu về lập trường chính trị không khác hiện nay là mấy. Trong bức thư đề “Gửi nhân dân Mỹ” vào năm 1987, ông tuyên bố “Nhật Bản và những nước khác đã lợi dụng chúng ta nhiều năm” và “đừng để đất nước vĩ đại của chúng ta bị cười vào mặt nữa”.

Năm 1988, Trump lần đầu tiên đứng vào top 10 danh sách những người đàn ông được ngưỡng mộ nhất nước Mỹ, theo khảo sát của Gallup.

Năm 1999, Trump tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ lần đầu tiên dưới tư cách thành viên của Đảng Cải cách. Ông lập ủy ban thăm dò và cho đồng minh lâu năm Roger Stone làm giám đốc. Trong những lần xuất hiện dày đặc trên truyền hình, ông khẳng định mình “có cơ hội” thắng cử. Tháng 2/2000, ông chấm dứt chiến dịch vì cho rằng Đảng Cải cách “quá rối loạn”. Những người chỉ trích nói đây là một chiêu trò của Trump nhằm đánh bóng tên tuổi và bán sách.

Vào năm 2011, Trump là một trong những người thúc đẩy thuyết âm mưu “Obama không sinh ra ở Mỹ” mạnh mẽ nhất. Trên Twitter cũng như trên truyền hình, Trump liên tục đặt ra các nghi vấn và yêu cầu Obama công bố giấy khai sinh của mình. Để chấm dứt tranh cãi, vào ngày 27/04/2011, ông Obama công bố toàn bộ giấy khai sinh. Dẫu vậy, Trump đổ lỗi cho Hillary Clinton bắt đầu cuộc tranh cãi này từ năm 2008, và ông mới là người kết thúc nó.

Ngày 16/6/ 2015, ông Trump chính thức tuyên bố tranh cử tổng thống với tư cách thành viên Đảng Cộng hòa. Khẩu hiệu tranh cử của ông là “làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” và “nước Mỹ trên hết”.

Ngày 3/11/2016, ông thắng lớn về số phiếu đại cử tri trước đối thủ Hillary Clinton, mặc dù thua gần ba triệu phiếu phổ thông, trở thành tổng thống đắc cử thứ 45 của Hoa Kỳ.

Tổng thống Hoa Kỳ

Trên cương vị tổng thống, ông Trump lập tức thực thi nhiều cam kết tranh cử của mình, trong đó có việc rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), Thỏa thuận Khí hậu Paris, cắt giảm thuế và siết chặt an ninh biên giới. Tuy vậy, khởi đầu của chính quyền Trump đã đầy sóng gió.

Ngày 17/5/2017, Bộ Tư pháp chỉ định cựu giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) Robert Mueller làm công tố viên đặc biệt phụ trách điều tra cáo buộc chiến dịch của Trump thông đồng với Nga làm thay đổi kết quả bầu cử.  Theo tài liệu giải mật, khi Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions thông báo tin này, Tổng thống Donald Trump đã “đổ phịch xuống ghế và thốt lên: ‘Ôi Trời ơi. Thật tồi tệ. Nhiệm kỳ tổng thống của tôi tiêu rồi. Chết tôi rồi.’”

Tuy vậy, sự nghiệp chính trị của ông vẫn an toàn do cuộc đàn hạch tháng 12/2019 mà Đảng Dân chủ khởi xướng không thông qua được Thượng viện. Trump được Thượng viện, với Đảng Cộng hòa chiếm đa số, tuyên vô tội vào ngày 5/2/2020 với cả hai cáo buộc là lạm dụng quyền lực và cản trở quốc hội. Ông cũng là tổng thống Mỹ thứ ba bị luận tội trước Thượng viện, sau Andrew Johnson và Bill Clinton.

Với khẩu hiệu “nước Mỹ trên hết”, bốn năm của Trump để lại một di sản đầy tranh cãi.

Được Đảng Cộng hòa tại Thượng viện ủng hộ, Trump đã bổ nhiệm thành công ba thẩm phán bảo thủ vào Tối cao Pháp viện. Ở cấp tòa án liên bang, ông cũng bổ nhiệm được hơn 200 thẩm phán chỉ trong một nhiệm kỳ.

Về nhập cư, Trump nổi tiếng với tuyên bố “xây tường biên giới và buộc Mexico trả tiền cho nó”. Tuy nhiên, sau bốn năm tranh cãi với Đảng Dân chủ, bức tường chưa xây xong và Mexico vẫn không trả một xu cho bức tường này. Trump cũng đặt ra nguyên tắc “không khoan nhượng” khi đối xử với người nhập cư trái phép qua biên giới, trong đó có việc dùng vũ lực tách trẻ em di cư khỏi cha mẹ.

Kinh tế là lĩnh vực mà Trump tuyên bố đã khiến nước Mỹ “vĩ đại trở lại”. Kinh tế Mỹ tăng trưởng ở mức 2,5% mỗi năm trong ba năm đầu Trump cầm quyền, tăng 0,2% so với số tăng trưởng hàng năm trong ba năm trước đó của chính quyền Obama. Chính sách cắt giảm thuế quyết liệt của chính quyền Trump, cắt 1.500 tỷ USD, đã thúc đẩy việc các tập đoàn chuyển hàng tỷ USD tư bản về Mỹ. Chứng khoán Mỹ cũng nhiều lần phá kỷ lục, tỷ lệ thất nghiệp đạt mức thấp kỷ lục trong vòng nửa thế kỷ tính đến trước đại dịch.

Tuy vậy, việc thất thu thuế cộng thêm chi tiêu mạnh tay cho các dự án tham vọng của Washington khiến nợ công của Mỹ tăng mạnh. Kể từ khi Trump nhậm chức đến tháng 10/2020, nợ công Mỹ tăng lên mức hơn 27.000 tỷ USD. Nếu tính trước đại dịch, tới tháng 2/2020, nợ công Mỹ cũng đã tăng tới mức 23.000 tỷ USD.

Sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 gần như xóa tan các thành tựu của kinh tế Mỹ về thất nghiệp, tăng trưởng và việc làm. Trump tuyên bố: “Tôi đã khôi phục nền kinh tế Mỹ một lần, tôi sẽ làm được lần thứ hai”.

Về đối ngoại, chiến lược dùng ngoại giao cá nhân của Trump đem lại cho ông cả thành công lẫn sự dè chừng và ghẻ lạnh từ đồng minh. Trump đã gặp mặt lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong Un ba lần, giúp tháo ngòi nổ chiến tranh hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên. Ở những tháng cuối nhiệm kỳ, chính quyền Trump cũng giúp hòa giải thành công mối thù truyền kiếp của một số nước Ả Rập ở Trung Đông với Israel, mang lại một bình minh hòa bình mới ở mảnh đất được gọi là chảo lửa chiến tranh này.

Gây căng thẳng thương mại là một dấu ấn mạnh mẽ trong chính quyền của Trump. Ngoài cuộc thương chiến gay gắt và dai dẳng với Trung Quốc, ông Trump còn đe dọa “Việt Nam lợi dụng chúng ta nhất thế giới” và khởi động cuộc điều tra Việt Nam thao túng tiền tệ. Các đồng minh thân thiết của Mỹ ở châu Âu, châu Mỹ và châu Á đều đã nếm thử cơn thịnh nộ của Trump.

Năm 2018, Trump tuyên bố khẩu hiệu tranh cử mới cho nhiệm kỳ hai của ông là “giữ cho nước Mỹ vĩ đại”.

Tháng 8/2020, ủy ban tranh cử của Trump công bố chương trình nghị sự nhiệm kỳ hai: “chiến đấu vì bạn”.

Tháng 11/2020, sau cuộc bầu cử với kết quả Joe Biden là người chiến thắng, Trump cáo buộc “bầu cử gian lận”, không công nhận kết quả và khởi động cuộc chiến kiện tụng tốn kém tại các bang chiến trường.

Kết quả phiếu đại cử tri chung cuộc là 306-232, Trump thua đúng bằng tỷ lệ mà ông đã thắng bà Clinton năm 2016.

Ngày 6/1/2021, ông Trump dựng sân khấu trước Nhà Trắng, tuyên bố trước những người biểu tình: “Chúng ta sẽ không bao giờ đầu hàng. Chúng ta sẽ không bao giờ nhận thua”.

Ông thúc giục người ủng hộ “chiến đấu kịch liệt” (fight like hell) và tiến về tòa nhà Quốc hội để ngăn chặn Đảng Dân chủ ăn cắp cuộc bầu cử.

Bạo loạn nổ ra tại Quốc hội Mỹ. Các nhà lập pháp phải rút lui. Người ủng hộ Trump lao vào đập phá, cướp đồ trong Quốc hội, một cảnh tượng chưa từng có kể từ khi quân Anh xâm chiếm thủ đô Washington vào năm 1814.

Tối 7/1, ông Trump lần đầu tiên thừa nhận sẽ có một chính quyền mới tuyên thệ vào ngày 20/1. Đây được coi là diễn văn thừa nhận thất cử không chính thức của Trump.

Ông bị chính trị gia hai đảng chỉ trích kịch liệt sau vụ bạo loạn ở Điện Capitol. Ngày 13/1, Hạ viện chính thức luận tội Trump lần thứ hai, với tội danh kích động bạo loạn chống chính phủ Hoa Kỳ. Ông trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội hai lần.

Nhiệm kỳ của Donald Trump kết thúc vào trưa ngày 20/1/2021. Ông đã tuyên bố sẽ không có mặt tại lễ tuyên thệ của Joe Biden. Hàng loạt cuộc điều tra hình sự và vụ kiện dân sự đang chờ công dân Donald J. Trump.