Bầu cử Mỹ 2020 – Kỳ 2: Cuộc đua giành ghế thống đốc các tiểu bang

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa đương kim Tổng thống Donald Trump và cựu phó tổng thống Joe Biden chắc chắn là cuộc đua sôi động nhất, được dõi theo hàng ngày ở Hoa Kỳ lẫn trên toàn thế giới. Tuy vậy, đó không phải là cuộc bầu cử duy nhất tại Hoa Kỳ trong năm nay.

Nếu bạn là một trong những người quan tâm đến chính trị Hoa Kỳ, muốn có một bức tranh hoàn chỉnh hơn thì từ giờ đến cuối năm nay, nước Mỹ sẽ còn có nhiều cuộc đua khác quan trọng không kém, thậm chí có mối quan hệ tương quan sâu sắc với cuộc đua của ông Trump và Biden cũng như ảnh hưởng lớn tới cán cân quyền lực của hai đảng Dân chủ và Cộng hoà.

Dưới đây, Luật Khoa sẽ giới thiệu về các cuộc bầu cử quan trọng dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 3/11 sắp tới tại Hoa Kỳ, kèm theo thông tin về đảng nào đang chiếm đa số, đảng nào đang có lợi thế, điều đó có ý nghĩa gì.

***

Kỳ 1: Cuộc đua Quốc hội liên bang

11 trên 50 bang của Mỹ sẽ tiến hành chọn một thống đốc mới trong mùa bầu cử tháng 11 tới đây. Như các bạn đã biết, Mỹ vừa có luật liên bang, nhưng cũng có luật tiểu bang, với mỗi bang có những quy định, luật lệ riêng và chính phủ tiểu bang riêng.

Ở mỗi bang thì sẽ có một thống đốc, đóng vai trò người điều hành, tổng tư lệnh, đứng đầu chính phủ ở đó – giống như “tổng thống” nhỏ của bang đó.

Và vì tính chất riêng biệt đấy nên quy định bầu cử thống đốc mỗi bang có thể rất khác nhau, như 34 bang sẽ tổ chức bầu thống đốc cùng năm với bầu cử giữa kỳ, 11 bang khác thì sẽ cùng năm với bầu cử tổng thống, còn 5 bang còn lại thì trước hoặc sau kỳ bầu cử tổng thống hai hoặc ba năm.

Nhiệm kỳ cũng khác biệt, với gần như tất cả các thống đốc bang có nhiệm kỳ là bốn năm, thì có hai bang là New Hampshire và Vermont là có thống đốc nhiệm kỳ hai năm.

Bối cảnh: Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát ở Hoa Kỳ, cộng với tình trạng cháy rừng ở California, các thống đốc bang ngày càng cho thấy vai trò quan trọng của họ trong việc kiểm soát tình trạng khẩn cấp nội bang.

Ví dụ như một số thống đốc bang đã chống lại lời kêu gọi mở cửa nước Mỹ của Tổng thống Donald Trump và tự ra quy định về giãn cách xã hội, và buộc phải đeo khẩu trang khi ra nơi công cộng ngay cả trước khi có khuyến cáo từ chính quyền liên bang.

Tỷ lệ thống đốc hiện tại:

• Cộng hoà: 26
• Dân chủ: 24

Dự báo: Đảng Cộng hòa sẽ thắng ở nhiều bang hơn.

Theo dự báo của Politico, gần như không có bang nào “ngang ngửa” mà trong số những bang sẽ tiến hành bầu cử, đa số (8:3) đang thiên về phe Cộng hoà.

Điều đó có nghĩa là gì: Quyền lực của một vị thống đốc tùy thuộc vào số phiếu thắng được và uy tín của trong cộng đồng.

Trước tình hình đại dịch COVID-19 có thể sẽ kéo dài sang năm sau và có thể trầm trọng hơn khi mùa đông ở Bắc bán cầu sắp đến, nếu số đông thống đốc là người của bên Đảng Cộng hòa, rất có thể họ sẽ tuân theo các quy định, chỉ dẫn của chính quyền Tổng thống Trump, như việc mở cửa nước Mỹ, nếu ông đắc cử.

Hoặc nếu như Joe Biden giành chiến thắng, thì ngược lại, các thống đốc có thể sẽ không làm theo các khuyến nghị từ chính quyền liên bang, như giãn cách xã hội, đeo khẩu trang.

Ngoài ra, thống đốc cũng có thể ra những sắc lệnh để giải quyết một vấn đề của bang như tình trạng biểu tình phản đối phân biệt chủng tộc Black Lives Matter hay Defund the Police.

Và cuối cùng, thống đốc có thể giúp vận động tranh cử cho ứng viên đảng mình ở các cuộc bầu cử cho viện lập pháp của bang và phê chuẩn hoặc bác bỏ việc vẽ lại khu vực bầu cử (redistricting) mà Luật Khoa sẽ nói kỹ hơn ở phần dưới.

***

Kỳ tới: Bầu cử các viện lập pháp tiểu bang